Provincialeweg

Omstreeks 1850 waren er in de gemeente Grootegast twee kunstwegen. Kunstweg is een oude militaire term voor "verharde weg". De verharding bestond meestal uit kapotgeslagen keien, stenen, of drie lagen steenslag. Dus een "kunstmatige" verharding van zandwegen. De ene kunstweg in de gemeente Grootegast liep van de veenkolonie Surhuisterveen via Opende, Doezum, Grootegast, Sebaldeburen, Oldekerk, Zuidhorn naar Groningen. Dat is nu de huidige Provincialeweg. Er liep een bestrate weg van Grootegast naar Lutjegast naar de kunstweg langs het Hoendiep. De andere wegverbindingen waren zogenaamde "gewone wegen" , meestal een zandpad.

Vroeger werd de Provincialeweg ook wel grindweg of hereweg genoemd. Met de St. Vitus ongeveer in het midden loopt de weg richting het oosten naar Grootegast en richting het westen naar Kornhorn. In 1856 werd de grindweg aangelegd door Doezum. Dit was allemaal handwerk, dus was er werk voor veel mannen. Langzamerhand ontwikkelde het zich verder, er waren eerst alleen maar boerderijen, maar er werden woningen gebouwd, er kwamen winkels, scholen en meerdere kerken.

Luchtfoto juni 1981. De nieuwbouw (plan Marinus) en het Doezumerbos zijn er nog niet.

Op bovenstaande foto is ook goed de lijn van de verkaveling te zien.

De Provincialeweg gezien vanuit de St. Vitus, richting Grootegast. Rechts (voormalig) café De Steven.

 

Kaleweg

In het westen buigt de Provincialeweg links af naar Kornhorn. Naar rechts is het de Kaleweg, deze loopt richting Surhuisterveen. Vroeger was de Kaleweg ook een Leidijk, een waterkering waar men zich over verplaatste, meestal te voet. Op de splitsing Provincialeweg / Kaleweg heeft tot 1985 de "melkfabriek" gestaan.

Foto boven: brug over de Doezumertocht aan de Kaleweg.

 

Krijthestraat

Op 12 augustus 1969 genoemd naar A. Krijthe. Het stuk vanaf de Provincialeweg, waar eerder de boerderij van Marinus stond, wordt op 3 december 1991 ook Krijthestraat genoemd. Dit stukje weg gaf toegang tot bestemmingsplan Marinus. Drie foto's van de krijthestraat hier onder:

 

Houtsingel

De Houtsingel is een zijstraat van de Krijthestraat. De naam is gekozen door vereniging Ons Dorpsbelang Doezum en is door de gemeente Grootegast op 15 april 1999 goedgekeurd.

Foto boven: de stunt van de DOP (oudejaarsploeg uit Doezum) in 2009: Blauwestad aan de Houtsingel.

 

Terpstrastraat

Dit is een zijstraat van Krijthestraat. Uit De Feanster van 28 november 1991: "Doezum krijgt Terpstrastraat"

Rienold Terpstra, geboren op 31 maart 1914 en op 4 mei 1943 om het leven gekomen, zal in Doezum worden vernoemd. Door de nieuwbouw die momenteel plaatsvindt, worden enkele nieuwe wegen aangelegd. De Krijthestraat wordt verlengd en voor een deel van die straat is nu een andere naam wenselijk. De huidige namen Perastraat, Renkemastraat en Krijthestraat herinneren aan inwoners van Doezum die tijdens de Tweede Wereldoorlog om het leven zijn gekomen. Rienold Terpstra werd op 4 mei 1943 in Groningen gefusilleerd omdat hij deelnam aan de meistaking. Komende dinsdag zal de gemeenteraad van Grootegast de nieuwe straatnaam definitief vaststellen.

 

Perastraat

De PKN kerk "De Haven" aan de Perastraat. (voormalig kerkgebouw)

De Perastraat was de tweede nieuwbouw straat in Doezum. Op 26 juni 1957 kreeg deze nieuw aangelegde straat in het uitbreidingsplan van Doezum de naam J.W. van Ripperdastraat. Johan Willem van Ripperda leefde van 1682 tot 1737 en was een Groninger edelman uit Oldehove. Hij was van 1710 tot 1727 eigenaar van de borg De Ehse. Toen in 1969 de nieuwe straten in het uitbreidingsplan klaar waren is op advies van Dorpsbelang gekozen om de straten te noemen naar de in de Tweede Wereldoorlog omgekomen ingezetenen: A. Krijthe, J. Pera en L. Renkema. Bovendien bleek dat van Ripperda geen banden van betekenis had met het dorp Doezum en bleek het toch niet zo'n "edele" man te zijn geweest.

 

Kerkplein

Het Kerkplein met het oorlogsmonument "De Leeuw". Links het Kerkpad, komt uit op de Perastraat. De woningen aan het Kerkplein kijken uit op de St. Vitus. Deze straat was de eerste "Nieuwbouw" van Doezum. Het Kerkplein loopt over, ter hoogte van de Renkemastraat, in de Eesterweg

 

Renkemastraat

Op 12 augustus 1969 genoemd naar L. Renkema, ook een tweede wereldoorlog slachtoffer in Doezum. Foto onder: regenboog boven de Renkemastraat.

 

Eesterweg

Het eerste stukje, vanaf de St.Vitus, werd vroeger Hoflaan genoemd. Dit kwam omdat er een borg (zomerverblijf) stond van Schatter van Feerwerd. De Eesterweg werd eerder Noorderweg genoemd,nog eerder ook wel Juckwegh. Hoeve de Ees, vroeger een borg en bewoond door o.a. familie Polman, zal de aanleiding geweest zijn om de weg Eesterweg te noemen. De weg loopt vanaf de St. Vitus naar het noorden richting 't Dorp en Stroobos. Vroeger werd het dan ook Noorderweg genoemd. Ook dit is al een oude weg, waarschijnlijk voor 1200. Het vroegere wevershuisje stond aan de Eesterweg. Er was een pad vanaf het wevershuisje richting Grootegast, dat kwam uit in de Duisterburen. In de oorlogsjaren is dit pad in opdracht van de Duitsers opgeheven, omdat het veel als sluiproute gebruikt werd. De Dorpstertil ligt over de Doezumertocht, vlakbij voormalig molen De Bombay. Een pad vanaf de Eesterweg richting Grootegast bij de molen langs heette de Zuidwending. Even verder naar het noorden is de zijweg van de Eesterweg: de Bombay. Vroeger werd dit het Hooilaantje genoemd. Het Hooilaantje ging niet verder dan de Doezumertocht, omdat er toen nog geen brug in de Bombay was. Als je naar Grootegast moest ging je over de Zuidwending, uiteraard met de fiets of lopend. Aanleg Eesterweg 1866/1872.

Eesterweg richting Stroobos.

 

Peebos

Genaamd naar Pebe, eigenaar van al het bos in dit gebied. De oudste huizen zijn van omstreeks 1900. In die tijd waren er alleen maar zandpaden naar de huisjes, ver het land in richting de Lauwers. Zoals "De lange Daans". De Peebosserdwarsweg is ook nog zo'n zandpad naar de huizen ver het land in. Langzamerhand kwamen er meer huizen en in 1928 vond men dat het zanderige pad een kunstweg moest worden en er moest en nieuwe brug komen ter vervanging van de oude houten brug. In 1930 werd het een verharde zandweg met een brug over de Doezumertocht. Vroeger waren er ook een aantal kruideniers en bakkers in de Peebos. De laatste is verdwenen in 1965. Het bos in de Peebos is voor en in de oorlogsjaren veelal gekapt.

 

Doezumertocht

Het eerste stuk van de Doezumertocht, vanaf het eerste huis, waar fam. Schenkel nu woont,(vroeger O. Keizer) tot net voorbij Us Thus, heette tot 14 februari 1951 Peebos Vaart. Het stuk daarna tot aan waar de familie Pel woonde, nu fam. van Vliet, werd Tocht genoemd. Op 14 februari 1951 heeft de Gemeente Grootegast besloten dat het hele stuk Doezumertocht genoemd zou worden. Vroeger hield het zandpad op bij de woning van nu fam. van Vliet. In 1951(?) is het zandpad/weg doorgetrokken naar de Eesterweg.

Foto boven: polsstok springen over de Doezumertocht

 

Harkereed

Bij en rond de woning Harkereed 2 was vroeger een grote appelhof. Begin 1800 woonde hier het gezin Gerke Jans en Trijntje Sipkes. Aan één van hun kinderen, Harke, heeft deze reed zijn naam te danken. In 1811 kreeg het gezin officieel de achternaam "Appelhof". Ook deze reed is lang onverhard gebleven. De Harkereed kruist de Ipo Haaimaweg en komt uit op de Leidijk.

 

De Polmalaan

Na de grote ruilverkaveling die we hebben gekend in de jaren 50- en 60-er jaren van de vorige eeuw, waaronder ook het zuidelijke gedeelte van Doezum viel, heeft men besloten tot aanpassing van sommige straatnamen, mede omdat tevens onverharde wegen werden verhard. De landweg Polmalaan werd nu officieel van die naam voorzien, terwijl deze vele jaren bekend was onder de niet officiële naam "Rottelaan". Vroeger woonde aan deze laan o.a. een zekere Rotte Eeuwema, vandaar de naam. De naam "Rottelaan" is later min of meer in het vergeetboek gekomen. Waarom men deze reed de benaming "laan" heeft gegeven, komt waarschijnlijk van Johan Polman, bewoner van de Ees. Hij was eigenaar of maakte veel gebruik van deze reed om het turf te vervoeren naar de Provincialeweg. Hij was eigenaar van veel veengebieden die afgegraven zijn voor de turf. De Polmalaan kruist de Ipo Haaimaweg en komt uit op de Leidijk.

Foto: gedenksteen aan de moord op vier politiemannen uit de gemeente Grootegast door IJe Wijkstra. Dit is de plaats aan de Polmalaan waar het huis van IJe Wijkstra stond.

 

Ipo Haaimaweg

Deze polderweg loopt van Kornhorn naar Grootegast, een gedeelte valt onder Doezum. Een zijweg van de Ipo Haaimaweg is de Brandsloot.

Foto onder: paarden bijgevoerd in een weiland aan de Ipo Haaimaweg.

Paarden bijgevoerd aan de Ipo Haaimaweg

 

Brandsloot

Smalle polderweg tussen de Ipo Haaimaweg en Leidijk. Tussen de Polmalaan, Brandsloot en Harkereed ligt een natuurwandelpad met mooie vennetjes.

 

Leidijk

De Harkereed, Brandsloot en Polmalaan komen uit op de Leidijk. In 1922 vond de verharding van de Leidijk plaats. De woningen aan de noordkant vallen onder Doezum. Aan de zuidkant onder Kornhorn.

Foto boven: de boerderij Leidijk 35 onder Doezum.